«ایران در تئوری اروآسیا نقش کلیدی را ایفا می­کند که جهان را دنیایی چند قطبی می­بیند. پس از انقالب اسلامی و موضع استراتزیک این کشور، ایران در داخل معادله­ای قرار گرفت که درصدد ایجاد فضای مستقل اروآسیایی است. اگر درگذشته بین روسیه و ایران درگیری وجود داشته است و آنها تلاش کردند تا مشکل خود را از طریق جنگ حل نمایند اما امروز فقط به راه حل مسالمت آمیز و استراتژیک برای حل مشکلاتشان با یکدیگر می­اندیشند. منظورم این است که امروز تهران و مسکو در حال حل مشکلاتی هستند که در گذشته حتی از طریق جنگ نتوانستند حل نمایند. ما منافع استراتژیک مشترک داریم. این مسئله با همکاری استراتژیک قابل درک است نه صرف ادغام و یکپارچه شدن. ایران در درون مدل اتحاد اروآسیایی تلقی نمی­شود زیرا فقط جمهوریهای شوروی سابق دردرون آن قراردارند. ایران تمدن خاص خود را دارد و کشوری مستقل و قدرتمند است که باید مورد احترام قرار گیرد. اما این همکاری باید حفظ شود. ما نباید به ادغام ویکپارچگی با ایران بیاندیشیم چرا که ایران در درون مدل ما نمی­گنجد اما در جهان چند قطبی در کنار و یار روسیه است. منافع استراتژیک ما و ایران در آسیای مرکزی و به طور کلی در منطقه، مشترکات زیادی دارند. ازاینرو ایران نقش محوری در مدل چند قطبی اروآسیایی دارد. در این مدل تهران نزدیک ترین هم پیمان مسکو است. البت هبر طبق این الگو باید با ترکیه و چین و هند هم همکاری داشت.»

تمایل دوگین نسبت به اسلام (که مسلما درراستای سنتگرایی است) و حتی برخی شبه نظامیان مسلمان سبب تحریک موضعگیریهای چالشی درمورد او شده است.

حزب اللهی برای روسیه:

دوگین برخلاف «ای.کی.کوماراسوامی»(1877-1947) که بر زیبایی شناسی سنت گرایی تمرکز دارد، خود را با یک راه معنوی درونی فردی قانع نکرده است و از این جهت می­توان گفت دوگین شبیه به «اوُلا» است که تصویری سیاسی از سنت را عرضه می­نماید و بی تردید بیان می­کند که: به مفهومی مستلزم فداکاری و ایثار از سیاست نیاز هست. «ما نیاز به حزبی جدید داریم. حزب مرگ. حزبی کاملا عمودی. حزب خدا، معادل روسی حزب الله که بر اساس قوانینی کاملا متفاوت عمل می­کند و به تصویری کاملا متفاوت می­اندیشید. به معنای واقعی کلمه ،مرگ برای سیستم هدف است. برای یک فرد عادی، آن فقط یک شروع است».

برای درک ژئوپولتیک روسیه  وآینده آن اول باید دید خود ژئوپولتیک چیست؟

قدرت زمینی (Land Power) در مقابل  قدرت دریایی(sea power) قانون همیشگی ژئوپولتیک است. البته این یک نگاه کلاسیک است. آنچه مهم است این است که این دیدگاه روسیه نیست بلکه دیدگاه انگلوساکسون از تاریخ بشر است.

ما روسها دارای قدرت زمینی هستیم.

پس تلاش برای کشف هویت ژئوپولتیک روسیه به «هارتلند» مرتبط بود که در اواخر دهه 90 زمانی که ایدئولوژی کمونیست به اندازه­ای ضعیف شده بود شکل گرفت که این امکان را فراهم می­کرد که ایدئولوژی دیگری برای روسها مطرح شود.

این آغاز مدرسه ژئوپولتیک روسیه است که من به عنوان پدر این مدرسه و مکتب شناخته می­شوم. در واقع تقسیم قدرت زمینی و دریایی بخشی از بیوگرافی علمی من است. زیرا من بودم که نوشته های «مکیندر» ، «اسپیکمن»، «میهن» را در دوره شوری­ها در زمانی که ذهن همگان درگیر مارکس بود کشف کردم. من هیچ وقت مارکسیست نبودم و به همین دلیل از تقید به آن آزاد بودم. آنچه مرا مجذوب ژئوپولتیک کرد این بود که ژئوپولتیک یک نوع تعریف درباره هویت روس بودن را به من  می­داد. و جوابگوی این سؤال بود که چرا روسیه در طول قرنها در قلمرو وسیع کشور چند ملیتی شوروی از دوره مغول تا زمان استالین و نیز در دنیای امروز نمونه و مصداق «بهتر» و «برتر» بوده است.

ضمن خیرمقدم و خوشامدگویی به شما میهمانان عزیز و حضار فرهیخته، قبل از هرچیز، مایلم مراتب خشنودی و قدردانی خود را از ابتکار ارزشمند و به‌هنگام مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی و موسسه‌ی مطالعات ایران و اوراسیا در برگزاری همایش «جمهوری اسلامی ایران و همکاری‌های منطقه‌ای در اوراسیا» که با مشارکت سازنده و فعال مقامات، شخصیت‌ها، اندیشمندان و صاحب‌نظران محترم از کشورهای مختلف برگزار شده است، ابراز نمایم.

چنانکه می‌دانید، تحولات منتهی به فروپاشی نظام دوقطبی نقطه‌ی پایانی بر یک دوره‌ی شصت ساله‌ی ثبات ژئوپلتیک که از آن به عنوان جنگ سرد یاد می‌شد، نهاد و آغازگر یک دوره‌ی گذار تمدنی و بی‌ثباتی ژئوپلتیک گردید که همچنان ادامه دارد. وقوع این تحولات با روند جابجایی جریان قدرت و ثروت از غرب به شرق و ظهور مجدد و پررنگ آسیا در عرصه‌ی معادلات بین‌المللی همراه بود. همچنین، به موازات جریان توفنده جهانی شدن، شاهد اوج‌گیری همکاری‌های امید بخش منطقه‌ای و جریان بالنده‌ی منطقه‌گرایی هستیم که برخی از آن به عنوان پاسخی طبیعی به چالش جهانی شدن یاد می‌کنند.

ایراس: اورسیاگرایی نظریه‌ مشهور در سیاست خارجی روسیه است که از دیرایام بر رویکردها ورفتارهای مسکو در این حوزه تأثیر داشته است. هواداران ایننظریه با تأکید بر هویت متمایز روسیه از شرق و غرب، بر این مهم تأکید دارند که مسکو باید مواضع مستقلانه‌ای درعرصة بین‌الملل بگیرد و روابط با کشورهای شرق و غرب را بر اساس این هویت متمایز بنا کند. در این میان، از روابط با کشورهای مختلف از جمله در خاورمیانه و ازجمله ایران نیز حمایت می‌شود. موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس)برای تدقیق هرچه بیشتر این نظریه وجایگاه ایران در آن، گفتگویی را باالکساندر گلیویچ دوگین،فیلسوف مشهور، سیاستمدار روس ورهبر جنبش بین المللی اوراسیاگرای در این کشور ترتیب داده که مشروح آن در ادامه از نظر می‌گذرد؛مفهوم اوراسیاگرایی در سیاست خارجی روسیه چگونه است؟

اوراسياگرايي يك فلسفه سياسي است كه داراي سه سطح خارجي، مياني و داخلي مي‌باشد. در سطح خارجي- جهان چند قطبي است. بدان معني كه چندين مركز جهاني تصميم گيري وجود دارد، كه يكي از آنها اوراسياست. منظور از اوراسيا تنها روسيه نيست بلكه روسيه به همراه كشورهاي شوروي سابق مي‌باشد. در سطح مياني همگرايي كشورهاي شوروي سابق در ايجاد مدل فراملي (دولت‌هاي مختلف) است. در سطح سياست داخلي – به معناي ساختار سياسي جامعه كه به عنوان ارزش در ارتباط با حقوق شهروندي مدل ليبرال و ملي‌گرايي بررسي مي‌شود. اين سه سطح فلسفه اوراسياگرايي است كه بر مبناي آنها تنها يك شكل سياست خارجي شكل مي‌گيرد كه متقاوت با جهاني شدن، جهان تك‌قطبي، ملي‌گرايي، امپرياليسم و ليبراليسم است. پس اوراسياگرايي به طور كلي مدل منحصربه فردي از سياست خارجي است. 
جمهوري اسلامي ايران چه جايگاهي در نظريه اوراسياگرايي شما دارد؟
از نقطه نظر جهان چندقطبي، در تئوري اوراسياگرايي، ايران نقش كليدي دارد. پس از انقلاب ايران و از نظر جايگاه استراتژ‍يك ايران، اين كشور در ايجاد فضاي مستقل اوراسياگرايي گنجانده شده است، اگر قبلاً ميان ايران و روسيه درگيري وجود داشت و طرفين مسائل في مابين را با جنگ حل مي‌كردند، امروز مسائل موجود تنها از طريق اتحاد صلح‌آميز و استرات‍ژيك حل و فصل مي‌شوند. به اين مفهوم كه مسكو و تهران امروز مسائلي را با هم حل مي‌كنند كه قبلاً از طرق نظامي نيز حل نمي‌شد. منافع ما با يكديگر همپوشاني كامل استراتژيك دارند. اين روند نه از طريق همگرايي، بلكه از طريق اتحاد استرات‍ژيك محقق مي‌شود. ايران شامل همگرايي اوراسياگرايي نمي‌شود و تنها كشورهاي حوزه شوري سابق در اين گروه وارد مي‌شوند. ايران يك تمدن خاص، يك كشور قدرتمند و مستقل است كه بايد محترم شمرد. اين اتحاد را بايد حفظ كرد، ما نبايد يك همگرايي مشترك با ايران را فرض كنيم، ايران در حوزه همگرايي اوراسياگرايي نيست، بلكه ايران شريك روسيه در جهان چندقطبي است. منافع استرات‍يك ما در آسياي مركزي و به طور كلي حوزه منطقه‌اي به طور كامل همپوشاني دارند. به اين ترتيب جايگاه ايران در مدل اوراسياگرايي چند قطبي مركزي است و در اين مدل، تهران نزديكترين شريك مسكو است. البته شراكت با تركيه، چين و هند نيز پيش‌بيني شده است. 

امروز بسیاریها در مورد سقوط آشکار لیبرالیسم، شکست تمدن لیبرالی و درماندگی جهانی پروژه لیبرالی سخن می گویند. این مدعا، هم در ناتوانی آشکار آمریکا از تحمیل هژمونی خود به جهان، هم در روند خروج حوادث دنیای اسلام از زیر تأثیر آمریکا، هم در گسترش اجتناب ناپذیر موج جدید بحران مالی، هم در شروع روند فروپاشی اتحادیه اروپا و همچنین، در رکود شدید فعالیت مخالفان در روسیه تجلی می یابد.

لیبرالیسم به حالت احتضار افتاده و در مقابل چشمان ما جان می دهد. این دیگر آن ایدئولوژی نیست که تا همین اواخر، الهامبخش میلیونها انسان بود. امروزه «لیبرال» بودن- همانند ادعای از مد افتادن سریع مارکسیسم پس از انتشار سری کتابهای انتقادی سولژنیتسئن در محافل روشنفکری غرب، دور از نزاکت است. سرنوشت لیبرالیسم- البته، از منطق دیگر، از منطق جنایتکاریهای رژیمهای لیبرالی و هزینه های «ساختن دمکراسی» که هنوز دریک کتاب یا مجموعه کتابها مستند نشده، بسیار اندوهبار است. ما در اطراف خود، در هزاران گزارشات خبری، در سر تیتر خبرها، در گزارشات بازارهای سهام، در مجموعه گزارشات تلویزیونی از نقاط مختلف جهان، شاهد همه اینها هستیم. هیچ تردیدی نیست که این عذاب است…

متأسفانه در دوران حکومت آقای پوتین، روسیه از ایران به عنوان یک برگه استفاده می‌کرد و برگه ایران را در جیب خود گذاشته بود تا هر وقت نیاز بود، این برگه را روی میز بگذارد و هر وقت که لازم نبود، آن را در جیب خود پنهان کند. غرب آماده بود که با یک‌سری از مشکلات روسیه کنار بیاید و حتی کمک می‌کرد که این مشکلات حل شوند و در عوض فقط از روسیه درخواست می‌کرد که در مسئله ایران با غرب همراه و همسو باشد و ایران را در این راه قربانی کند.

روسیه این کار را کرد و در عوض هیچ چیزی هم از غرب دریافت نکرد و غرب با این کار خود، در واقع روسیه را فریب داد. مثلاً روسیه خواستار این بود که غربی‌ها سامانه دفاع ضد موشکی را در اروپا مستقر نکنند، ولی دیدیم که در این زمینه موفق نشد. غرب تا آخرین لحظات در پذیرش و عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی تأخیر ایجاد کرد. غرب تلاش می‌کرد که روسیه در تمام مسائل مورد نیاز امریکا با او کنار بیاید و از سیاست‌ آنها پیروی کند، ولی در عوض هیچ چیز هم به روسیه نداد و در نتیجه روسیه در این خصوص خیلی چیزها را از دست داد.

در جامعه نرمال کارشناسی روسیه، این نظریه به تدریج در حال شکل گیری و برتری پیدا کردن است که هرگونه ضربه‌ای که به ایران وارد شود و هر اقدامی که در جهت تغییر نظام سیاسی ایران انجام بگیرد، باعث بروز پیامدهای عظیمی خواهد شد و در وهله اول منافع راهبردی روسیه و حتی امنیت ملی روسیه را تهدید خواهد کرد.