قوتابخانةى ئؤراسيايى نويَ: ليظ طؤميلؤظ، ئالكساندةر دؤطين ليظ طؤميلؤظ - ثةرضةكردةى روسيا:

1- قوتابخانةى ئؤراسيايى نويَ:
ليظ طؤميلؤظ،  ئالكساندةر دؤطين
ليظ طؤميلؤظ - ثةرضةكردةى روسيا:
ليظ طؤميلؤظ خؤى ميَذونوسيَكى روسيةء دةشيَ بةيةكيَك لة كةسانى ئؤراسيايي رةق لةقةلَةميبدةين. رةنطبيَ ئةو ئةوةندةى بشيَ خؤى لة خويَ،دنةوةى جيؤسياسي نةدابيَ، بةلاَم لة تويَي بةرهةمةكانييةوة طةليَك نؤرِينء بؤضونى جيؤثؤليتيكى دةردةكةويَـت. روانطةى ناوبراو لةبنةرِةتدا نةذادييةء ريَكخستةى ئةتنى هيَلَى زةقى تيََنؤرِينةكةى ثيَكدةهيَنيَ كة دو تايبةتمةندى  "ئؤرطاني"ء " حةتميةتى جوطرافى" لةخؤدةطريَت. ئةم دوانةش لاى راتظةل، كيلينء هاوسهؤفةر كرؤكى جيؤسياسةت ثيَكدةهيَنن. خويَندنةوةكانى  طؤميلؤظ، ثةيوةندى بة نةخشةى كؤنى ئةتنى ئؤراسياوة هةية كة تيَيدا ستيَث، جةنةطةلَء شارستانى طةلانى رةوةند زةقدةكاتةوة. 
ئةو روانطةيةكى نويَ سةبارةت بة ميَذوى سياسي خؤرهةلاَتى ئؤراسيا دةخاتةروء دةلَيَ ئةم ناوضةية تةنها ثاشكؤيةكى شارستانى خؤرئاوا نيية، بةلَكو مةلَبةنديَكى سةربةخؤء ديناميكى بنةضةى ئةتنيء فةرهةنطية كة ميَذوى سياسي، ثيَشكةوتنى تةكنيكىء حكوميي بةديهيَناوة. فةرهةنطى ئؤراسياء كؤمةلَة ئةتنيةكانى، جيهانى فرةرةهةند دةنويَنن كة ثيَشتر نمونةى نةبوة. طؤكيلؤظ ئةو بةرئةنجامة دةخاتةرو كة روسةكان، تةنها لكيَك لة سلاظة خؤرهةلاَتييةكان نيين، بةلَكو ئةتنؤسيَكى تايبةتن كة لةسةر بنضينةى تيَكةلاَوبونى تؤرةمةى توركى- سلاظى دروسبون.  لةمةوة ناراستةوخؤ ئةوة دةسةلميَنيَ كة توخمى روسي بةسةر ئةو سةرزةمينة بةثيتانةدا زالَبوة كة ئةتنؤسي توركى تيَدا هةبوة. لة ئاكامى ئةمةدا شارستانى روسياى مةزن لةسةر ريشةى تيَكةلَبونى نةذادى توركى- سلاظى هاتؤتةكايةوة. ئةمة ثاشخانيَكى جوطرافى واى خستؤتةوة كة بريتية لة هاوثةيوةندى ميَذويي ستيَثء جةنطةلَ. كارليَكى جيؤثؤليتيكى ستيَثء جةنطةلَ، طةوهةرى ميَذويي، سروشتى فةرهةنطي، شارستانى، ئايديؤلؤذىء ضارةنوسى سياسى روسيا ثيشاندةدات. 
ئةويش باوةرِى بة خولى شارستانىء فةرهةنطةكان هةيةء وةك شثينطلةرء توينبي لةسةر ئةتنؤسةكان تةتبيقىدةكات. لاى ئةو ريَكخستةى ئةتنؤ- فةرهةنطى، دةولَةتء كؤمةلَةى دينى، بة طيانةوةرى زيندو دةضن. واتة قؤناغى ساوايي، جوانىء ثيرىء ثاشان هةلَوةشانيان هةية. ئةم خويَندطةيةش وةك زؤربةى خويَندطة كيشوةرييةكان، بةئاشكرايي كاريطةرى "فةلسةفةى ئؤرطانى" بةسةرةوةية. بةثلةيةكى بةرز، تيؤرى طؤميلؤظ ثةيوةنديي بة بنةضةى ئةتنىء دةولَةتةوة هةية. بؤ وةسفكردنى ئةم ثرؤسةية دةسةوداميَنى زاراوةى "سؤز"ء ثالَنةرى سؤزةوةر(عاتفى) دةبيَـت. ئةم ثالَنةرة ئاميَتةيةكة لة تةوذمى بايؤلؤذيء رؤحيية كة دةبنةهؤى كشانء هةلَسانى طةلانء فةرهةنطةكانء بة ثرِتاو كؤمةلَةى دينىء ئةتنى دةجولَيَننء شالاَوى ميَذويي ئةتنؤسةكانء تواندنةوةى شارستانى ئةتنؤسةكانيتر دةهيَننةكايةوة. ئةم ئاميَـتةبونة دةبيَـتةهؤى ثةيدابونى ئةتنؤسي بةهيَزتر كة دةتوانيَ دةولَةت، شارستانىء فةرهةنطى شياو بةرهةمبهيَنيَت.
لاى طؤميلؤظ سؤزناكى قؤناغى هةلَكشانء داكشانى هةية، بؤية بةديلى ئةمة بريتية لة ثالَةوانيَتى كة طةليَك تموحى خولَقى دةئافريَنيَت. ضالاكى لة ضركةساتى دابرِان لة نةريتةكانء ثشتطويَخستنى وةضةكانى ئايندة ديَتةكايةوة. لةم دؤخةدا "شكستنى سؤز" ثةيدادةبيَء ريَكخستةى ئةتني بةرةو قؤش ئةمة قؤناغى نةريَنى ملدةنيَ كة محافزةكارىء قةهقةراى ليَدةكةويَتةوة. ثاش ئةمة قؤناغي هةرجومةرجى سةرهةلَدةدا كة تيَيدا خةيالَثةرستان ء راكردوة دينييةكان، ئةوانةى برِوايان بة واقعى دةوروبةر ناميَنيء تةنها بةئوميَدى ئاخيرةت دةذين، بالاَدةسدةبن. ئةمة دارِمانى نيهاييةء ئةتنؤس هةلَدةوةشيَء ئةتنؤسة تواناكيتر سةردةكةنةسةر لاكةكةىء هةريةكةء بؤخؤى ثارضةيةكى ليَدةكاتةوة. 
ئةتنؤسي نويَ لة ئاميَتـةبونى ئةتنؤسي شكستوء سةركةوتو دةخولَقيَت. هةنديَك لة ئةتنؤسةكان لةدؤخى "ثاشماوة"دا  دةميَننةوةء طؤميلؤظ  ناوى "رةطة"يان ليَدةنيَت. ئةوانيتريش ثرؤسةى ديناميكى ئةتنؤجينيتيكى  نويَ لوشياندةدات. طؤيلؤظ زؤر جةخت لةوة دةكاتةوة كة روس، بةشيَوةيةكى بةرضاو ئةتنؤسيَكى رولةطةشةء جوان دةنويَنيَ كة بةرةو ثيَكةوةنانى ئةتنؤسي بالاَ دةضيَ كة ئةويش ئؤراسياى مةزن ياخود ئيمثراتؤرياى ئؤراسيايية.  ئؤراسياي طؤميلؤظ بةرئةنجامى جيؤثؤليتيكى خوارةوةى ليَدةكةويَتةوة:
-1ئؤراسيا، ناوكى ثيَشكةوتنى جيَطيرء ساغ ثيَكدةهيَني، ضونكة سةرزةمينيَكى بةثيتة بؤ ريَكخستنى ئةتنيء فةرهةنطى. لةبةر ئةمة ئؤراسياى باكورء خؤرهةلاَت، بةشيَك لة بيَشكةى شارستانى مرؤظ ثيَكدةهيَننء لاى خؤرئاوا بةرانبةر بةم ناوضةية هةستناكيةكى سةير دةبينريَء تةنانةت وةك بةيدل تيَيدةنؤرِن كة بة تةقينةوةى شارستانى طرنطى جيهانى ئاوسة. طؤميلؤظ لة بةرهةمةكةيدا ئاماذة بة مةقولةى "ميحوةرى جوطرافى ميَذو"ى ماكيندةر دةكاء ناوةرؤكى ميَذوييء ئةتنى ثيَ زياددةكات.
-2ثيَكهاتى جيؤثؤليتيكى ستيَثء جةنطةلَ، ئةوةى كة بة تةرزى نيَودةولَةتى روسي دةناسريَ، واقعى طرنطى هةذمونى "فةرهةنطى –ستراتيذى" ئاسياء ئةوروثاى خؤرهةلاَت دةنويَنيَت. ئةم هةذمونيية بؤى هةية كة هارمؤنى لةنيَوان خؤرئاوا-خؤرهةلاَتدا دروسبكاء بةرسنوربونى فةرهةنطى خؤرئاواشي (جةنطةلَ) ليَناكةويَـتةوة.
-3شارستانى خؤرئاوا ئيَستاكة لة دوايةم قؤناغةكانى دارِوخاندايةء ريَكخستةى ئةتنؤسةكانى ثيَوةريَكى بؤ ثيَوانى ئةتنؤسة "رةطة"كان. لةبةر ئةمة ثيَدةضيَ ناوةندى شارستانىء هةلَكشان بؤ لاى ئةتنؤسة جوانةكان( طةنج)  بطويَزريَتةوة.
-4دةشيَ لة ئايندةى نزيكدا رةوشيَكي سؤزةوةرى وا سةرهةلَبداتةوة كة تائيَستا ثيَشبينى نةكرابيَء كةس بؤشي نةضوبيَت. لةمةوة دةشيَ تابلؤى جيهانى سياسي- فةرهةنطى طؤرِان بةخؤيةوة ببينيَ، ضونكة هةذمونى ئةو ئةتنؤسانةى لةسةر ئةتنؤسة ثاشماوةكان دةذين، زؤر ناخايةنيَت. 
- ئؤراسيايية روسية نويَيةكان :
كؤمةلَيَك هةولَيتر هةن كة لةخانةى جيؤسياسةتى ئؤراسيايي- روسي نويَدا ثؤليَندةكريَن. ليظ طؤميلؤظ خؤى نةيتوانيوة ئةنجامة جيؤثؤليتيكيةكانى بةثيَي ئةو تابلؤيةى كيَشاويةتى، دابرِيَذيَت. ثاش خؤى، شاطرةكانى لة قؤناغى سستبونء ثاشان نةمانى ضاوديَرى ئايديؤلؤذى ماركسيدا، ئةم ئةركةيان بةجيَهيَناوة. ئةم ئاراستةية بةطشتى بة "ئؤراسيايي نويَ" بةناودةكريَ كة ضةند سيغةيةكى جؤريةجؤر لةخؤدةطريَت. سةربارى ئةمة تيَكرِا بيرؤكةكانى طؤميلؤظيان بةميرات بؤ ماوةتةوةء حاشا لةوة ناكريَ كة كاريطةرى ئةم ئايديؤلؤذيية جيؤثؤليتيكيةيان لةسةرة.  ئؤراسيايي نويَ ئةم ضةند لكة لةخؤدةطريَت:
يةكةم، كة لة هةمويان بةريشةترء بةبرةوترة ئةو ئايديؤلؤذيا ئامادةية دةنويَنيَ كة هةنديَك نيَوةندى سياسي لة ئؤثؤزيسيؤن نةتةوةيي بؤ روبةروبونةوةى ضاكسازى ليبرالَى سالاَنى 1990-1992 ثيَكيانهيَناوة. ئةمة ئةو كؤمةلَة روناكبيرة دةطريَتةوة كة لةدةرو رؤذنامةى "دين"ء ثاشان "زافترا"ء طؤظارى "ئةلةميَنتى" كؤبونةوة.  ئةم بؤضونة ئؤراسيايية تازةية ثشت بة بيرورِاكانى ب. ساظيتسكى، ط.ظيرنادسكى، شازادة ن.تروبتسكؤى لةطةلَ تيؤريزانى ناسيؤنال- بؤلَشةظى روسي نيكؤلاَى ئؤستريالؤظ دةبةسيَت. دةكريَ بيَذين بيروركانيان زؤر دور لة واقع نين، هةرضةند مةيلى رؤمانسيء خةيالاَويشي تيَدا بةديدةكريَـت.  ئايديؤكرانياى نيشتمانى كة هةلَطرى مةداى ئيمثراؤتريية، روبةروى رةوتى ليبرالَى خؤرئاواييء نةتةوةثةرستى بةرتةسك بؤتةوة. 
ئةم ئاراستة جيؤثؤليتيكية لةروى كؤمةلاَيةتى-سياسيةوة لايةنطرى سؤسياليزمةء ئابورى ليبرالَى بة روى ناسراوى ئةتلَةسي دةزانيَـت. قؤناغى سؤظيةتى بة قؤناغى طةشةكردنى روسيا لة ئةتنؤسةوة بةرةو كرانةوة بةروى دونيا دةزانيَ كة ئةطةر بةشيَوةيةكيتر بةردةوام بيَ، ئةوة دةشيَ ببيَتة مايةى ثةيدابونى ئؤراسيا. ئةم رشتةية لة ئؤراسيا مةيلى كؤمؤنيزمى هةية. بيرؤكة نةريتيةكان وةكو –"قةيرانى جيهانى هاوضةرخ"، "هةلَوةشانى خؤرئاوا"، دارِمانى شارستانى"ء تاد، لةطةلَ ئؤراسياى نويَدا يةكدةطرنةوة. ثرؤذةى ئةوروثايي وةكو "هاوسهؤفةر، شميدت، نيكيش، راستى نويَء تاد، مةقولةى ئؤراسيايي ثيَشدةخةنء ئةوة بة ئةوروثا رادةطةيةنن كة هيَزيَكى كيشوةرى ضاوروانكراوة. جياكردنةوةى ئةوروثا بة خؤرئاواء ئؤراسيا زةبى لةم كيشوةرة داوةء شكستى سؤظيةتيش بؤ ئةمة دةطةرِيَتةوة.
يةكيَك لة تايبةتمةندييةكانيتري ئؤراسياى نويَ بادانةوة بةلاى جيهانى ئيسلاميية بةتايبةت ئيَران كة بة هاوثةيمانى ستراتيذي ئايندةى وةسفدةكةن. بيرؤكةى هاوثةيمانى روسي- ئيسلامى بنضينةى ستراتيذى دذةئةتلَةسي لة كةنارى باشورى خؤرئاواى وشكانى ئؤراسيا ثيَكدةهيَنيَت. لةروى باوةرِةوة ئةم ثةيمانة بة سروشتى نةريتى لةنيَوان هةردو شارستانى روسي- ئيسلامى دةزانريَ كة لةبةرانبةر خؤرئاواى سيكؤلاردا يةكياندةخات. ئةم روانطة جيؤثؤليتيكية بة تابلؤى كاملَكةرى ثرؤذة جيؤثؤليتيكيةكانى ئؤراسيا دةزانريَ، ضونكة ئةوانة ثيَيانواية كة ئؤراسيا تاكةبةديلى ميَذويي ثرؤذة جيؤثؤليتيكة خؤرئاواييةكانة. 
بةطويَرةى ئةم روانطةية، جيهانطيرىء ئةتلَةسيطةرى، دو روالَةتى ئايديؤلؤذياى جيؤثؤليتيكى ثةرِطيرى خؤرئاوان. جيؤثؤليتيكزانة ئةوروثايييكان ئةوانةيان كة لةم نؤرِينة نزيكن، لةو برِاويةدان كة جيؤثؤليتيكى كيشوةرىء ئةوروثايي ميانةرةوةء راستيةكى ريَذةيي دةنويَنيَت. بةمدوايية ئؤراسياي نويَ كة لة رؤذنامةى دينء طؤظارى  ئةلةميَنتي خؤى دةردةبرِيَ، روانطةي دذبةرى خؤرئاوا ثيشاندةدا كة لةطةلَ زؤربةى ثرؤذة بةديلةكانيتر لة ناسيؤنالَ- بؤلَشةظي ئةوروثاييةوة بطرة تاوةكو بنياتطةرايي ئيسلامىء تةنانةت سؤسياليزمى ئيسلاميش ويَكديَتةوة. ئةمة تارادةيةك بزوتنةوةكانى رزطارى نيتمانى جيهاني سيَيةميش دةطريَتةوة. 
دوةم، روالَةتيَكيترى ئؤراسياى نويَ هةية كة كةمتر لؤذيكيةء ئةو كؤمةلَة بيرورِايانة دةطريَـتةوة كة بريتين لة ئؤراسيايي ئابورى ثراطماتى، كة ئيديعاى ئةوة دةكا بةهؤى كاريطةرى ئابوريي لةنيَوان كؤمارةكانى سؤظيةتى ثيَشو( ثرؤذةكةى سةركؤمارى كازاخستان ن.نةزةربايةظ ) دةشيَ هيَزيَكى جيؤثؤليتيكى نويَ ثةيداببيَت. ياخود هةنديَك ثرؤذةى فراوانخوازى هةن وةك ثرؤذةكةى ف.جيرنؤظسكى سةبارةت بة بنياتنانى دةولَةتى مةزن كة لةم ريزةدا ثؤليَندةكريَن. بانطيَهيَشتى خيتابي بؤ ثيَكةوةنانى "كؤمةلَةى ئؤراسيايي" لةثيَناو ثاراستنى يةكيَـتى كةمينة روسيء ئةتنيةكان كة بةزؤرى كةمينةى موسلَمانى توركن، لةضوارضيَوةى فيدرالَيزمى روسيا، لةو نمونانةن. هةشن كة داواى ثاراستنى ميراتى تيؤرى ساظيتسكى، تروبتسكؤى، كارساظينء تاد دةكةن. ئةم بةشانة بةزؤرى لة لؤذيك بةدةرنء ناكريَ بةثيَوةرى ميتؤدى جيؤثؤليتيكي حسابيان بؤ بكريَت.

- ئؤراسياى جيهانى - ئالكساندةر دوطين:
ئالكساندةر دوطين سةرتؤثى جيؤثؤليتيكاى ئؤراسيايي نويَيةء بؤ ئةوة دةشيَ كة بة مامؤستاى جيؤثؤليتيكاى ئؤراسيايي- روسي نويَ لةقةلَةمبدريَت. تةنانةت باس لةوةش دةكريَ كة ناوبراو يةكةم كةسة كة بنةرِةتى خويَندطةى جيؤثؤليتيكاى روسيايي- ئؤراسيايي نويَي داناوة. دؤطين لةسالاَنى 2003-1998دا كارةكةى بة راوَيذكارى ثارلةمانى روسيا واتة دوماوة دةسثيَكردوة. ئةو ئيَستا سةرؤكى يةكةى شارةزايانى جيؤثؤليتيكاى سةربة ئةنجومةنى راويَذكارى تايبةتى كاروبارى ئاسايشي نةتةوةيية كة سةربة سةرؤكايةتى ثارلةمانى روسيا واتة دوماية. ئةو رابةرى "بزوتنةوةى ئؤراسياي جيهانيي"يشة كة بةتازةيي دامةزراوة.
دؤطين كؤمةلَيَك كتيَبى نوسيون كة طرنطةكانى بريتين لة: نيشتمانى رةها، شتى رؤحى، فةلسةفةى سياسي، فةلسةفةى ثابةندبون بة نةريتةكان، شؤرِشي محافزةكار، ضارةنوسي روسيا، ثرؤذةى ئؤراسيا، روانطةى ئؤراسيايي، بناغةكانى ئؤراسيا، نيهايةتى جيهان، بناغةكانى جيؤثؤليتيكا. ئةو لة كتيَبى "بناغةكانى جيؤثؤليتيكا: ئايندةى جيؤثؤليتيكى روسيا"دا ثوختةى تيؤريية جيؤسياسيةكانى خؤى دةخاتةرو. ئةم ثياوة لة كارة جيؤثؤليتيكيةيدا جطة لةوةى سةرلةنويَ خويَندنةوة بؤ ئةم زانستة دةكا، بايةخ بة ميَذوء خويَندطةكانى دةدات. هةروةها بة يةكةم كةس دةزانريَ كة خويَندطةى جيؤثؤليتيكى روسيا بنياتدةنيَت. بةمةش ريَبةريَكى طرنط ثيَشكةش بة سياسةتمةداران، خاوةن ثرؤذةكان، ئابوريزانان، بانكداران، ديثلؤماتء زانا سياسيةكانى روسيةكان دةكات.
ئةو لة ثيَناسةكردنى ئةم زاستةدا ثيَيواية كة ئةمة تةنها يةك زانست نيية بةلَكو كؤمةلَيَك زانست لة ناوكى خؤيدا كؤدةكاتةوة. ئةطةر ماركسء ئادام سميت لة تيؤرييةكانياندا دةلَيَن"ئابورى ذيَرخانة"، ئةوة جيؤثؤليتيكاش ثيَماندةلَيَ "جوطرافيا ذيَرخانة". واتة جوطرافياء مةداى مةكانى هةمان رؤلَ دةطيَرِن كة دراوء ثةيوةندييةكانى بةرهةمهيَنان لة ماركسيزمء ليبراليزمدا دةيطيَرِن. لةطةلَ ئةمةشدا ديسان توخمى سةرةكى لة جيؤسياسةتدا بريتية لة مرؤظ كة بة مةكان سنوربةند كراوة. هةروةها تايبةتمةنديية جوطرافييةكان كاريان تيَكردوة كة لةمةوة دةولَةتةكان، ئةتنؤسةكان، فةرهةنطء شارستانيية طةورةكانى ليَكةوتؤتةوة. ئابورى بؤ تاكى مرؤيي ناسراوةء لاى دةسةلاَتةكانيش كاريطةرييةكةى ثةي ثيَبراوة، بؤية بؤتة ئايديؤلؤذياى طةليَك شؤرِشء بزاوت. بةلاَم جيؤسياسةت وانييةء تةنها هةنديَك تاكى تايبةتء بذيَرة ثةيي ثيَدةبةن، بؤية مةقولةى جيؤثؤليتيكا بؤ ئايديؤلؤذياء نةخوازة ئايديؤلؤذياى طةليَري وةرنةضةرخاوة. بابةتةكانى ثةيوةندى بة دؤزى بةرفرةةوة هةيةء ثلانى ستراتيذي وا لةخؤدةطريَ  كة ئاستى طةردونى بةرفراوان دةطريَتةوة.
لةمروةوة دؤطين ثيَيواية كة جيؤسياسةت ئةم زانستة نويَية، روانطةى دةسةلاَتةء لةثيَناو دةسةلاَتيش طةشةيثيَدةدريَـت. ئةوانةشي بةدريَذايي ميذوةكةى كاريان تيَداكردوة، بةزؤرى ئةو كةسانة بون كة لة فةرمانرِةوايي دةولَةتاندا بةشداربون. بؤية ئةم زانستة لة جيهانى هاوضةرخدا بة "ريَبةرى ثياوى دةسةلاَتبةدةست" دةزانريَت. بة دةربِرِينيَكى وردتر، ئةم زانستة كتيَبى دةسةلاَتة كة لةمةرِ برِياردانى ثرسة ضارةنوسييةكان وةكو بةستنى ثةيمان، راطةياندنى جةنطء ئاشتى، جارِدانى ريفؤرم، كاروبارى ئابورىء سياسي بلَندئاست كةلَكى ليَوةردةطيريَت. دؤطين ثيَناسةكةى بةم وشانةى خوارةوة كؤتايي ثيَدةهيَنيَت:
"جيؤثؤليتيكا- زانستى فةرمانرِةوايية".
ئةم جيؤثؤليتيكزانة لةو برِوايةدا بونى ململانيَ يةكيَك لة سروشتة سةرةكييةكانى مرؤظة. بةلاَم مةبةستى ململانيَي ئةتنى، دينى، ضينيَتىء تاد نيية، بةلَكو مةبةستى لة ململانيَي سةرةكييةكةى ثةنهان لة نيهادى مرؤظة كة بة ململانيَ لةنيَوان جوتةى "تايلؤرؤكراتيا"ء "تالاسؤكراتيا"ية. واتة كيَشمةكيَشيَ نيَوان بةذء بةحرة. بةذ واتاى "سةختىء سفتى" دةدات. بةحريش واتاى "شلىء رةوانى" دةدات. بؤية ئةوةى دؤطين ئامانجيةتى، دةيةوىَ كؤتايي بة تاكجةمسةريي بهيََنريَء دنيا لةنويَوة بةرةو جوتجةمسةرى ياخود فرةجةمسةرى برِواتةوة. ئةو هيَزة دةرياييةكة بة ئةتلَةسي ناودةبات. بؤية ثيَيواية لةطةلَ دةركةوتنى جةنطى ئةستيَرةكان، هيَزة بةذاييةكة شكستوة. لةبةر ئةمة هيَزة ئةتلَةسيةكة هةذمونى خؤى سةثاندوةء سيستةميَكى شيَوة-تاكجةمسةرى ثيَكةوةناوة. ئةو دةلَيَ ئةم دؤخة دؤخيَكى كاتييةء ئةوةندة نابا كة سةرلةنويَ هيَزة كيشوةرييةكةى ئؤراسيا سةرهةلَدةداتةوة.
ئةم ثياوة قوتابخانةى جيؤسياسةتى روسياى بنياتناوةء تيَزء تيؤرييةكةى خؤى بؤ ئةم مةبةستة روخستوة. ئةو روسيا بة هارتلاندى ضةندبةرانبةر دةزانيَت. طةليَك لة شكستى كيشوةرهيَزى سؤظيةت نيطةرانةء بؤ ئةوةى ثيَش بة مةتةرسيةكانى ئايندة بطيريَ، ثيَشنيارى ئةوة بة سةردةمدارانى ولاَتةكةى دةكا تاوةكو "ئيمثراتؤرييةكة كؤبكةنةوة": مةترسي يةكةمى ئةوةية كة ضين خةريكة بةرةو باكور بازدةدات. ئةوروثاش بةلاى سةرزةمينة خؤرئاواييةكانى روسيادا دةكشيَت. هةروةها سةربازطةى ئيسلاميش خةريكة لةطةلَ ئاسياى ناوةند يةكدةطريَء ثرؤسةى ثيَكةوةكاملَبون تةيدةكات. بؤية دؤطين لةمةرِ فؤرمولى "روس ئيَستا دةولَةتى نيية"، دةلَيَ "ثرؤذةى ثاش ئيمثراتؤرييةكة" هيض نيية جطة لة ثرؤذةيةكى طالَتةجارِي. ئةو بؤ ئةمة نمونةى هةلَوةشانى سةردةمى كؤلؤنياليزم دةهيَنيَتةوة كة ثاش ئةوةى ئيسثانيا، هؤلاَندا، ئينطلتةرةء فةرةنسا كؤلؤنييةكانيان لة "ثرؤسةى ثاكتاوكردنى كؤلؤنياليزم"دا لةدةسدا، تيَكرِاى ئةو كؤلؤنيانة لةلايةن ئةمةريكاوة داطيركران.
دؤطين باسي ثيَكهاتى ئةتنى، فةرهةنطى، نةذادىء ئاسؤ رؤحىء لاهوتييةكانى طةلى روس دةكاء ثيَيواية كة ئةم طةلة ثيَغةميَكى ميَذويي ثيَيةء درةنط يان زو ئةركة ديَرينةكانى خؤى جيَبةجيَدةكات. ثاش ئةمة يةكسةر دةضيَتسةر ئةو بابةتةى كة ثيَيواية سازش هةلَناطريَ، ئةويش بريتية لةوةى كة ثيَويستة "ئيمثراتؤرياى روسيا" ثيَكبهيَنريَتةوة. ئةو فيدراليزم رةتدةكاتةوةء باوةرِى بةوةش هةية كة روس تائيَستا "دةولَةت- نةتةوة"ى نةناسيوةء يةكيَتى سؤظيةتيش دةولَةتيَكى وا نةبوة. لةطةلَ ئةمةدا هةردو سيستةمى حوكمى قةيسةرىء سؤظيةتى رخنةدةكات. ئةو ثيَيباشة كة لةسةر بةلاوةنانى هةلَةكانى هةردو سيستةمى قةيسةرىء سؤظيةتى، ئميراتؤريايةكى ئؤراسيايي نويَ ثيَكةوةبنريَت. لةبةر ئةمة بةرنامةى ثيَكةوةنانى ئةم ئيمثراتؤرياية دةخاتةروء بؤ ثتةومانةوةى ئيمثراتؤريا ئؤراسيايية نويَيةكة ثيَشنيارى كؤمةلَيَك هاوثةيمانىء يةكيَتى بةذاييء دةريايي دةكات. ئةو ثيَيباشة كة ئةم ئيمثراتؤرية خؤى لة مادةطةريء بيَدينى دوربطريَء لايةنى بةها رؤحييةكان بطريَت. 
لةروى ئابوريشةوة باس لة ريَبازيَكى ميانة دةكا كة دةبيَ خؤى لة تايبةتيَنةء سةرمايةدارى  ببويَريَء ريَضكةى ئاكارى مرؤييء ديموكراتى بطريَتةبةرء برِوابونى خؤى  بة سةربةخؤييء خؤسةرى فةرهةنطى، زمانى، ئابورىء حقوقى طشت ئةتنؤسء طةلانى ناو ئيمثراتؤرييةكة بسةلميَنيَت. ناوبراو ئةوةش ناشاريَتةوة كة ئةم ئيمثراتؤرية ئؤراسيايية نويَية ئةوةندة ناخايةنيَ دةبيَتة ئيمثراتؤريةكى كيشوةرى مةزنء تةنانةت ئاستيَكى جيهانيش دةبرِيَت. بؤية دةلَيَ: دةبيَ بةرةو "ئيمثراتؤرى ئؤراسيايي تازة هةنطاوبنيَين"ء نةبةردى طةلى روس لةثيَناو سةروةربونى بةسةر جيهاندا كؤتايي ثيَنةهاتوة". 
ئةو سةبارةت بة بنياتنانى ئةم ئيمثراتؤريية  لةروى جيؤثؤليتيكاوة، ثيَشنيارى ئةوة دةكا كة ثرؤذةكة لةريَطةى ئةم ضةند تةوةرةوة بةرفراوان بكريَء بةهؤى ضةند طرؤبةندييةكةوة دةوراندةورى ئةم ئيمثراتؤرياية بتةنريَء بةمة زةمينةى روبةربونةوةى نيهايي لةتةك هيَزة ئةتلَةسي- طلؤبالَةكان هةلَبرةخسيَنريَت. ريَضكةى سةركةوتنى ئةم ثرؤذةية بةم سيَ تةوةرةوة بةندة:
1. تةوةرى خؤرئاوا، مؤسكؤ- بةرلين:
دؤطين ئةوروثاى ناوةراست بة ناوضةيةكى هؤمؤجين دةزانىَ كة دةشيَ كاريطةرى لةسةر باشورى كيشوةرةكة واتة ئيتالَياء ئيسثانيا بكات. هةروةها ثيَيواية كة بريتانيا بنكةى طشتى ئةمةريكايةء بؤ ئةوة ناشيَ كةس خؤى ثيَوة خةريكبكاء واباشة كة كؤمةك بة بزاظة جوداخوازةكانى ئايرلاند، سكؤتلاندء ويلَز بكريَ بؤ ئةوةى ليَكهةلَوةشيَنريَت. ئةو باسي ئةوة دةكا كة فةرةنسا هةرضةندة ئةمرؤ لايةنى ئةتلَةسي دةطريَ، بةلاَم هيَلَيَكى ناثؤليؤنيشى تيَداية كة بة ئامانجى يةكخستنى كيشوةرةكة بؤى تيَكؤشاوةء ذةنةرالَ ديطوليش ثشتى بةم هيَلَة بةستوة بؤية باسي لة يةكطرتن لةطةلَ ئةلَمانياء ثيَكةوةنانى كؤنفيدرالَيزميَكى كيشوةرى ئةوروثايي كردوة بؤ ئةوةى لةروى ئةمةريكادا بوةستيَتةوة. 
ناوبراو ئاماذة بةو ثلانة خؤرئاوايية دةكا كة ويستراوة لةريَطةى دروسكردنى دةولَةتيلةى ثةرذينةوة ثيَشي يةكطرتنى روسياء ئةلَمانيا بطيريَء نةهيَلَريَ ئةم جوت-هيَزة كيشوةريية بةرةو يةكثاربون برؤن. بؤية ئةم دو دةولَةتة تةواوكةرى يةكترين. ئةلَمانيا غوليَكى ئابوريية، بةلاَم  قةزةميَكى سياسية. لةبةرانبةردا روسيا غوليَكى سياسيةء كورتةبنةيةكى ئابوريية. دةبيَ ئةم دو غولة يةكتري كاملَبكةن. ئةو بؤ ئةم مةبةستة ثيَشنياردةكا روسيا ناوضةى كالينطراد (ثرؤسياى خؤرهةلاَتى ثيَشو) بة ئةلَمانيا بسثيَريَتةوة بؤ ئةوةى ئةم كاملَبونة بةديبيَت. ئةو وادةزانىَ كة ئةم ناوضةية هةميشة سةرضاوةى خؤيَنرِشتنةء زةمينةى كوشتارى دؤستةكان –ئةلَمانياء روسيا خؤشدةكات. دؤطين لةمروةوة ئاماذة بة قسةيةكى نةستةقى بيسمارك دةكا كة دةلَيَت:"  ئةلَمانيا لة خؤرهةلاَتةوة دوذمنى نيية". بؤ ئةمة ئامؤذطارى فةرمانرِةوايانى روس دةكا ئةوانيش لةبةرانبةر ئةم قسةيةدا بيَذن:" روسيا لة سةرزةمينة خؤرئاواييء ناووةكانى ئةوروثا تةنها دؤستى هةن".
2. تةوةرى خؤرهةلاَت، مؤسكؤ- تؤكيؤ:
لة بةرى خؤرهةلاَتى ئيمثراتؤرية ئؤراسياييةكة هيند بة ولاتيَكى طةورة دةزانيَ، بةلاَم لةبةر ئةوةى ئةم سةرزةمينة لةروى ئابورييةوة لاوازة، بؤية ثيَشنيارى ئةوة دةكا ئؤراسيا هاوثةيمانى لةطةلَ بكاء رؤلَى ثايةطايةكى ثيَشةوةى ئؤراسياى ثيَبسثيَريَت. هةروةها سةرمايةى فةرهةنطى رؤحى ئةو ولاَتة دةشيَ سوديَكى زؤرى بؤ ئؤراسيا هةبيَت. لةمةرِ ضين ئةو رايةكى جياوازى هةية. ئةو ثيَيواية ميَذو ئةوةى سةلماندوة كة ضين هةميشة بنكةى هةرةطرنطى ئاسيايي ئةنطلؤساكسؤن بوة، بةلاَم ذاثؤن هةولَيداوة كة لةطةلَ دةولَةتانى ميحوةرى ئةوروثاييدا ثةيوةندى ثتةو ثيَكةوةبنيَت. ئةو باس لةوة دةكا كة سيَ زلةهيَزى طةورةى دنيا بريتين لة خؤرئاواى دور واتة" ئةمةريكا، ئينطلتةرة، فةرةنساء هةنديَك ولاَتى ئةوروثايي". ئةوروثاى ناوةراستء روسياء ئؤقيانوسي ئارام كة ذاثؤن ناوةديَتى. جيؤسياسية خؤرئاواييةكان لةو باوةرِةدان كة مةزنترين هةرةشة بؤ هيَزة ئةتلَةسيةكان هاوثةيمانى ئةم سيَ ناوضةية واتة ئةوروثا، روسياء ئؤقيانوسي ئارامة. بؤ ئةم مةبةستة كيَشمةكيَشى روسيا-ئةلَمانياء روسيا-ذاثؤنيان ناوةتةوةء تؤوى ركءكينيان لةنيَوانياندا ضاندوة. ئةمة لةكاتيَكداية كة يةكطرتنى تةوةرى مؤسكؤ-تؤكيؤ نةك هيَزة ئةلَةسيةكان لاوازدةكا، بةلَكو بةسةريشاندا زالَياندةكات. 
ذاثؤنييةكان تائيَستاش كارةساتى كؤمةلَكوذي ئةتؤمى ولاَتةكةيان بيرناكةن كة ثاشان داطيربونى سياسي ولاَتةكةيانى ليَكةوتةوة. روسيا لةخؤرهةلاَت، لة ذاثؤن باشتر هاوثةيمان نادؤزيَتةوة، بؤية ئةمة سةربةخؤيي سياسي بؤ ذاثؤن دةطيَرِيَتةوةء سيستةمى سةربازى ستراتيذيء كةرةستةى خاوى بيَثاياني ثيَدةبةخشيَت. هةروةها لةولاش روسيا، تةكنؤلؤذي جؤربلَندء دةرفةتى دارايي قةبةى دةسدةكةويَء ئةمدوانة ثيَكةوة دةتوانن سيبريا ثيَشبخةنء طرفتةكانى ضارةسةربكةن.
لةمروةوة ثةيوةندى مةغؤلستان-ذاثؤن كة ثشت بة يةكريشةيي نةذاد دةبةستيَ، لةثيَناو دروسبونى ئةم ثةيمانةدا رؤلَى بةرضاوى دةبيَـت. بؤ ئةوةى ئةم تةوةرة بةطةرِ بكةويَ، ثيَويستة روسيا باجى قورسيشي بؤ ببذيَريَ، ضونكة دروسبونى ئةم تةوةرة لةروى ستراتيذيييةوة هةتا بيَذي طرنطة. بؤية دةكريَ روسيا بؤ دةستةبةربونى ئةم ثةيمانة دورطةكانى كؤريل بؤ ذاثؤن بطيَرِيَتةوة.
3. تةوةرى باشور، مؤسكؤ-تاران:
دؤطين لةلايترةوة باوةرِى بة ثيَكةوةنانى هاوثةيمانييةكى كيشوةرى طرنطيتر هةية كة ثشت بة بونى دوذمنى هاوبةش دةبةسيَت. دؤطين لايواية جيهانى ئيسلام بةدةست ضةندبةرةكيةوة دةنالَيَنيَء ئيَستا لةنيَوان ضةند ئاراستةيةكدا بةشبوة: ئاراستةى بنياتطةرايي ئيَرانى- رةوتى لاييكى توركى،- رةوتى عروبى- رةوتى بنياتطةرايي سعودى وةهابيء دواجاريش روخسارة جؤربةجؤرةكانى سؤسياليزمى ئيسلامى وةك ئةو مؤديَلة عروبيانةى كة ضةمكى ضةثي دةبةخشن. ئالكسادةر دؤطين رةوتى دوةمء ضوارةم دةسرِيَتةوةء طرنطى بة دو رةوتى ماوةى "بنياتطةرايي ئيسلامى ئيَرانى"ء "عروبةى ضةث" دةدات. دؤطين زؤرتر رةوتى بنياتطةرايي ئيَرانى بةبنةرِةت دةزانىَء ثيَيواية كة تةوةرى مؤسكؤ-تاران، دةسكةوتيَكى بةنرخ بة ئؤراسيا دةبةخشيَ كة بريتية لة: ئةوة دةستةبةردةكا كة روسيا دةستى بة دةريا طةرمةكان بطا كة ضةندسةدةيةكة روسةكان هةولَي بؤ دةدةن. 
دؤطين لةروى ميَذوييةوة باسي ئةوة دةكا كة ضؤنضؤنى روسيا تيَكؤشاوة بؤ ئةوةى بةسةر كةنارةكانى باشوردا زالَبيَت، بؤ ئةوةى ضي لةريَطةى ئؤقيانوسي هيندةوة بيَء ضي لةريَطةى تةنطةبةرةكانى بؤسفؤر، داردانيلء تةنانةت جةبةل تاريقيشةوة بيَت، خؤى بة دةريا طةرمةكان بطةيةنيَ، بةلاَم هيَزة ئةتلَةسيةكان هةميشة كؤسثيان بؤ ناوةتةوة. خالَى دوةميش ثةيوةندى بة ضارةكردنى كيَشةكانى ئاسياى ناوةندةوة هةية. ئةو لةو قةناعةتةداية كة رةوتى سعودىء رةوتى ثان-توركى ناتوانن ئةم كيَشانة ضارةبكةن، ضونكة لايةنطرى ئةتلَةسين. تةنانةت رةوتى عروبيش دةرةقةتى ئةمة ناية، ضونكة طةلانى ئاسياى ناوةند توركزمانن. ليَرةدا تةنها ئاراستةى ئيَرانى دةميَنيَتةوة كة طيرؤدةى قبولَكردنى روسيا ياخود رةتكردنةوةيةتى. ئةمة تةوةريَكى جيؤسياسي يةكانة ثيَكةوةدةنيَ كة هةم بةرةو مؤسكؤيةء هةم بةرةو تاران. ئةطةر ئةم ئاراستة جيؤسياسية سةربطريَ، ئةوة ئيَران ياردةى روسيا دةدا تاوةكو كيَشة جيؤثؤليتيكيةكانى لةطةلَ دةولَةتانى ئاسياى ناوةند ضارةبكات. هةروةها ياريدةى ئةوةش دةكا ريَكخستةيةكى هؤمؤجينى ستراتيذي ئيسلامى ثيَكبيَ كة لةروى ئةتنىء فةرهةنطييةوة لةطةلَ ئيمثراتؤرياى ئؤراسيادا ويَكديَتةوة.
ئةو ثيَيوانية رةوتى ثانتوركى بتوانىَ لة ئاسياى ناوةنددا طةشةبكات. دؤطين بةتوندى ئةمة رةتدةكاتةوةء بؤخؤشي دذى ئةمةيةء تةنانةت لايةنى ئةوة دةطريَ هاوكارى هيَزة جوداخوازةكان  بكريَ بؤ ئةوةى رةوتى توركى لاوازبكريَت ! ئةو ثيَيواية توركيا لة قةفقازىء ئاسياى ناوةند ئةوةندةى شايان بيَ ثيَشناكةويَت. هيَلَى دوةمي شياو بؤ هاوثةيمانى لة باشور ئةوةية كة دؤطين بة هيَلَى ثانعةرةبي وةسفيدةكات. ئةمة بةشيَك لة ئاسياى باشورى خؤرئاواء باكورى ئةفريقا دةطريَتةوة. ئةمة كوتلةيةكى طرنطة بؤ ئةوةى كةنارةكانى باشورى خؤرئاواى ئةوروثاى خؤرئاواى ثيَ بطيريَت. بةراى دؤطين، زالَبونى هيَزة ئؤقيانوسيةكان بةسةر خؤرهةلاَتى نزيكء باكورى ئةفريقا بؤ دستةمؤكردنى ئةوروثا هاتؤتةكايةوة. ئةو بؤ ئةمة ثيَيواية كة يةكطرتنى رةوتى عروبي زؤرتر لةطةلَ ئةلَمانيا بةديديَت. ئةمة لةضوارضيَوةى ثرؤذةى ئةوروئةفريقاييدا دستةبةردةبيَ كة تةمسيلى يةك-كيشوةر دةكا نةك دوكيشوةر. ئةو ئامؤذطارى ئيمثراتؤرية ئةوروثاييةكة دةكا كة ثشت بة كوتلةى عروبيء باكورى ئةفريقا ببةستيَء تاوةكو بيابان بكشيَ بؤ ئةوةى لةروى ستراتيذييةوة بةيةكيان بكات. ثرؤذةى قةومى ثان-ئةفريقايي دةشيَ ببيَتة زيادةى جيؤثؤليتيكى ثلانى تةواوكةرةى عروبي.
ناوبراو ثيَيواية شيعة كة شيَوةى ئيسلامى ئيَرانيية ثيَناضيَ مؤديَليَكى وا بةدةستةوة بدا كة هيَلَى عروبي لةخؤبطريَت. بؤ ئةمة ناوبراو ثيَشنياردةكا هيَلَة عةرةبيةكة كوتلةيةكى سةربةخؤى دذةئةتلَةسي ثيَكةوةبنيَيَ كة جةمسةرة سةرةكيةكانى بريتين لة: ئيَراق- ثيَشو- ليبيا- ثيَشو-ء فةلَةستين. ئةو سورياش لةريزى ئةم ولاَتانة ثؤليَندةكا، بةلاَم لةناو دو كةوانةدا مةرجى بؤ دادةنيََء نازانريَ ئةم مةرجةشي بؤ ضي داناوة. ئةو ميسر، جةزاير، تونسء سعودى بة لايةنطى ئةتلَةسي ناوزةكردوةء ئةوةندةى بشيَ توخنيان ناكةويَت.  ئةو لة كؤتايي ئةم تيَزة جيؤثؤليتيكةيدا ثيَشنيارى ئةوة دةكا ناوضةى عروبي تيَكةلَ بة ثرؤذةى ئؤراسيايي ياخود ئةوروثايي ببيَت. سةربارى هةمو ئةمانة ئةو بايةخى زؤرتر بة ئيَران دةداء ثيَشنيارى ئةوة دةكا كة ثةيوةندييةكانى ئيَران-عةرةب ضارةسةربكريَن بؤ ئةوةى ثرؤذةى ثةيوةستبونيان بة ئؤراسيا زوتر بةئةنجام بطات.
دؤطين لة تيَزةكةيدا طةليَك ثةرِطيرى دةكا تا ئةو جيَطةيةى ئيتر لة ميتؤدى جيؤثؤليتيكى واقعى دوردةكةويَتةوةء لة تةرزيَكى رؤمانسي- يؤتؤثيايي نزيكدةبيَتةوة. ئةو لةثيَناو ئةوةى روسيا سةرلةنويَ ببيَتةوة بة جةمسةريَكى بةهيَزى جيهانى ضةند ريَكاريَك دةخاتةرو كة بريتين لةمانةى خوارةوة:
يةكةم: كؤكردنةوةى ئيمثراتؤرياكة: رةنطبيَ ئةم ريَكارة بةطويَرةى سةردةمى ئيَمة نامؤ بيَت، بةلاَم ئةو باس لةوة دةكا كة تاكةريَكار بنياتنانةوةى ئيمثراتؤريةكةية كة دوايةم شيَوةى يةكيَتى سؤظيةت بوةء دةشيَ ثيَكبهيَنريَتةوة! ئةو مؤديَلةى ئةو باسي ليَوةدةكا بة "ئيمثراتؤرياى ئيمثراتؤرييةكان" وةسفيدةكات. ثيَخؤشة كة ئةم ئيمثراتؤرية سيَ ناوضةى ئةوروثا، ئاسياى ناوةندء ئؤقيانوسي ئارام لةخؤبطريَت. ئةمة هةلى بةشداربونى ئةم ئيمثراتؤرياية بة هيند، جيهانى عروبيء يةكيَتى ثان-ئةنفريقاييء تةنانةت ضينيش دةبةخشيَت. ئةمة بة دو ئامانج ديَتةكايةوةن يةكيان دورخستنةوةى هةرِةشةى ئةتلَةسيةء دوةميشان زةمينةسازي بؤ ثةيمانى طةورةى كيشوةري لةثيَناو ثاراستنى ئاسايشي كيَشوةرةكةداية. 
دوةم: طةرِانةوة بؤ دينء قةوميةت: دةبيَ ثةروةردنى دينى دةسثيَبكاتةوةء ئةزمونى سؤظيةتى دوبارةنةبيَـتةوة. ئةو ئةمة بؤ زيادبونى ريَذةى دانيشتوانء ديمؤطرافى روس بةثيَويست دةزانيَت. ليَرة ناوبراو بؤ نةريتة سلاظيانؤفيلية ئؤرسؤدؤكسيةكان بادةداتةوة كة رؤحى "محافزةكارى" روس لةخؤدةطريَءبايةخ بة ثاراستنى قةوميةتء بةها رؤحييةكان دةدا بؤ ئةوةى تايلؤرؤكراتيا بةهيَزبكات. ئةو بؤ ئةم مةبةستة هاوار لة قةومةكةى دةكات:" دةبيَ هةم روسيَك بيزانيَ كة بةشي دوةمى ثيَناسةكةى نةتةوةكةيةتى. دةبيَ روسةكان ئةوةش بزانن كة ثيش هةموشتيَك ئؤرسؤدؤكسن. بةثلةى دوةميش روسنء تنها بةثلةى سيَيةم مرؤظن". ئةو ثييواية دةبيَ رؤحى كةنيسةى لاى روس زيندوبكريَـتةوةء ثيَويستة هةمو دةزطاء دامةزراوةكانى كؤمةلَيش ببنة دريَذكراوةى ئةم كةنيسةية".  بةطويَرةى بؤضونى ناوبراو روس تةنها لةم ريَطةيةوة  واتة لة باوةشي كةنيسةدا دةتوانن رؤحى قةومى خؤيان بثاريَزن. ئةو دةليَ ثابةندبون بة ميللةتى روس دةبيَ بة ئةركيَكى بذارة بزانريَت.
ئةو بانطةشةى زيادكردنى وةض دةكاء دةلَيَت:" هةمو بنةمالَةيةك لة شانؤى نةتةوةييء دينيدا بةشداردةبيَء كاتيَك دايكيَك مندالَيَكى روس دةخاتةوة، ئةوة لة بنياتنانى رؤحى طةلدا بةشداردةبيَت". دةبيَ منالَةكان بيزانن كة ئةوان سةرمايةى قةومى هاوبةشن. ئةوان تةعبير لة وزة شاراوةكانى طةل دةكةن. "دةبيَ زارؤلَةى روسي بةرلةبورة بيزانىَ كة سةرةتا روسية ثاشان زارؤية". دؤطين بةم ئامؤذطارييانةى هةنديَك بابةتى تازة دةخاتة ناو جيؤثؤليتيكةوة.
سيَيةم: ئاسؤ سةربازييةكانى ئيمثراتؤرييةكة: سةربارى ئةوةى روسيا لةروى جوطرافيةوة ثيَطةيةكى ناوةندة هةيةء طةليَك نةتةوة دةوروبةرويان طرتوةء روبةريَكى بةرينء ميَذويَكى دورودريَذى هةية، ديسان ثيَويستة ئيمثراتؤريةكة خاوةن ضةكى ستراتيذى بيَء توانى ليَدانى دوذمنى هةبيََت. دؤطين لايواية ثاراستنى هةموجؤرة ثةيمانيَك لةطةلَ روسيا، ثيَويستى بةوة هةية كة ثيشةسازى جةنطى-ستراتيذى ثيَشبخريَت. ثيشخستنى ضةكى نةريتىء ستراتيذى بؤ مانةوةى بةهيَزى ئيمثراتؤرييةكة ثيَويستة. ئةو واي دةبينىَ دةبيَ روسيا "دةولَةت سةروطةورة" بيَت، بؤ ئةوةى كالاَى زؤرى دةسكةوىَء توانى ضةكسازى خيَراشي هةبيَء فرؤكةبةرء ذيَردةريايي ئةتؤميش بةرهةمبهيَنيَـت. 
بونى ضةك ستراتيذى وةكو ذيَردةريايي ئةتؤمى، وا لة روسيا دةكا كة بضيَتة ريزى ولاَتة ثيَشكةوتوةكانةوة. هةورةها هيَزيَكى وا هةميشة رؤلَى راطرتنى نيازخرابي دذومن دةطيَرِيَت. روسيا لةروى ضةكى ستراتيذييةوة توانى ئةوةى دةبيَ كة لة هةردو قؤناغى ئاشتىء جةنطدا ثيَغةمى ميَذويي خؤى بة جيهاندا بلاَوبكاتةوة. لةبةر ئةمة ثيَويستة ئيمثراتؤرياكة لةروى ضةكسازى ستراتيذييةوة لةنويَوة بةخؤيدا بضيَـتةوةء كةموكورِييةكانى خؤى ثرِبكاتةوة.
ضوارةم: ئاسؤ ئابورييةكانى ئيمثراتؤرييةكة: دؤطين لةروى رةوشى تةكنيكىء ئابورى روسياوة تارِادةيةك زيَدةرؤيي دةكات. ئةو لمةرِ سةرضاوةكانء كةرةستةى خاو ثيَيواية روسيا توانى ثرِكردنى بازارِى جيهانى هةية. ئةو ثيَيواية بؤ ئايندةى ئيمثراتؤريةكة وا باشترة كة هيَلَيَكى ميانة لةنيَوان ناوةندطةرايي سؤظيةتء ليبرالَيزمى ئةتلَةسيدا وةدؤزيَت. ئةو ئةم هيَلَة ئابوريية ميانةية بة "ريَطةى سيَيةم" ناودةبات. ئةم هيَلَة لةروى ستراتيذي سياسيةوة ناوةندطةرايةء لةروى ئابوريشةوة هاوثشكيية.  ئةو بةدريَذايي باسي مةزيةتى ئةم ريَطةية دةكاء بؤ ئةوةى راستطؤيي بؤضونةكةى بسةلمينيَ، كةلَك لة بيروراى طةليَك زانا وةردةطريَ كة تائيَستا ميَذوي ئابوري ئةوروثاء ئةمةريكا ناسيونىء راستبونى تيؤرييةكانيانى دةرخستوة. ئةو بؤ ئةم بةشةى ريَكارةكةى نمونةى بةرجةستةء زيندو دةهيَنيَتةوة.
ئةم جيؤثؤليتيكزانة روسة، وةك هةنديَكيتر لة هاوثيشةكانى لةو برِوايةدا كة روس خؤيان بة طةليَكى خاوةن ثيَغةمء نامةى طةردونى دةزانن. "روسيا دذوارة كة زواوزو كيَشى جيهانى خؤى ونبكات". بةثيَي روانينى ناوبراو "ئةمة طؤشةنيطاى ثرسة جيؤسياسية ناوخؤييةكانى بةرسنور دةكات". روسياى ئيَستا لة يةك كاتدا هيَلَى هةردو ثايتةختى سلاظيى واتة "كييَظ"ء "ظيلاديمييَر"ى بةميرات بؤ ماوةتةوة لةطةلَ هيَلَى ويَستطة سةركردةيية ستيَثييةكانى جةنطيزخان. ئةطةر كرانةوةة ثيتةرزبورط بةروى بالَتيكيشى ليَ زيادبكةينء ميانةطيرى مؤسكؤ لةنيَوان ناوضةكانى جوطرافياى سياسيشي وةسةربخةين، ئةوسا دةتوانين خولَكى روسي، سروشتى تايبةتمةنديية جوطرافييةكانى روسياء سياسةتى ناوةند-كةنارى تيَبطةين.
تيؤرييةكةى دؤطين لةذيَر زةرِةبينى رةخنةدا: دةشيَ بيَذين ئا. دؤطين تارادةيةك بةثيَي ميتؤدى زانستى جيؤثؤليتيكا كاريكردوة، بةلاَم ئةمة تا ئةو ئاستة نيية كة لةطةلَ جيؤثؤليتيكزانةكانيردا بةروارديبكةين. ئةو سةربارى ئةوةى توانيويةتى تا ئاستيَكى باش جيؤثؤليتيكاى روس دياريبكا، بةلاَم لة ضةمكةكانيدا تارادةيةك روانطةيةكى يؤتؤثي-رؤمانسي نيشتمانى روسي خستؤتةرو. بؤية لةطةليَك برِطةدا ئةم روانطةية كةم-ميتؤدي خؤى دةنويَنيَت. ئةمةش تارادةيةك لةروى ميتؤدةوة كارةكةى كزكردوة.
سةربارى ئةمة دةكريَ  دؤطين بة مامؤستاى جيؤثؤليتيكى روسي بزانين. هةروةها لةريَطةى ئةمةوة دةتوانين سةرلةنويَ لة جيؤثؤليتيكى توخمى روسي تيَبطةين كة وا ئيَستا ئةوانيش دةيانةوىَ بة زانستى زانستةكان واتة زانستى مرؤى سياسي ياخود جيؤثؤليتيك كار بؤ برةوثيَدانى ثيَطةى جيهانى ولاَتةكةيان بكةن.